Wielokrotnie opisywaliśmy już kanały, przez które polityka pieniężna oddziałuje na polską gospodarkę. Tak się jednak składa, że wczoraj NBP postanowił "odkurzyć" nieco temat publikując aktualizację badania odnośnie do wpływu kanału kredytowego na akcję kredytową. Postanowiliśmy pochylić się nad nim. Przypominamy jednocześnie, że NBP pracuje nad aktualizacją badania całego mechanizmu transmisji polityki pieniężnej. Miejmy nadzieję, że efekt tych prac ujrzy światło dzienne jak najszybciej.
Na wstępie przypomnieć należy, iż kanał kredytowy oddziałuje na gospodarkę z największym opóźnieniem, a jego wkład nie jest najważniejszy. Znacznie większy wpływ mają kanał stopy procentowej oraz kursu walutowego. To się może jednak zmieniać z biegiem czasu w miarę zwiększania udziału kredytów z okresowo stałym, a za jakiś czas być może z pełni stałym oprocentowaniem. Kanał kredytowy oddziałuje głównie przez zaostrzenie warunków kredytowych, co ma wpływ na kształtowanie się podaży kredytu (w warunkach zaostrzenia staje się on bardziej ryzykownym aktywem z punktu widzenia pożyczkodawcy).
Badanie, do jakiego odwołujemy się w dzisiejszym tekście, zostało przeprowadzone na próbie aż 660 banków. Na pierwszy rzut oka może wydawać się to dość dziwne, bo przecież "w Polsce nie ma tyle banków". W tym celu polecamy spojrzeć na pełną listę tzw. monetarnych instytucji finansowych (zapewne o większości z nich mało kto słyszał). Aż 600 stanowią banki spółdzielcze, a pozostałe 60 banki komercyjne. Poprzednie tego typu badanie przeprowadzono na znacznie mniejszej próbie wyłącznie 42 banków komercyjnych. Tym razem autor badania postanowił sprawdzić jak i czy oddziaływanie kanału kredytowego na akcję kredytową różni się w obydwu typach banków. Należy przy tym mieć na uwadze, że banki spółdzielcze odpowiadają tylko za 7% wszystkich kredytów.
Inne zmiany w badaniu, w porównaniu z tożsamą publikacją z 2017 roku, skupiają się na ujęciu fuzji i przejęć, sposobie odsezonowania danych czy pozbycia się wpływu kursu walutowego. Do pełnego opisu odsyłamy czytelników do wyżej linkowanego dokumentu. Konkluzją tegorocznego badania jest liczba 18% - w takim stopniu spadek akcji kredytowej (próba zawierała dane od 2001 do Q3 2022 włącznie) został wyjaśniony przez kanał kredytowy. Dużo? W porównaniu do badania sprzed 6 lat oznacza to zmniejszenie istotności tego kanału (poprzednio było 23%). Jak z kolei wygląda siła tego kanału w poszczególnych grupach banków?
Wyniki estymacji autor przedstawił w dwojaki sposób. W pierwszym wariancie wziął pod uwagę obydwa typy banków, zaś w drugim jedynie banki komercyjne. W obydwu przypadkach wpływ odpowiedzi na impuls porównany został ze scenariuszem alternatywnym, w którym kanał kredytowy był wyłączony. W obydwu przypadkach zacieśnienie polityki pieniężnej prowadzi z czasem do wzrostu udziału kredytów z utratą wartości, co obniża dotychczasową dochodowość. W pierwszej fazie zacieśniania polityki monetarnej dochodowość banków jest bowiem pozytywna.
Bez zaskoczenia, taki ruch w polityce pieniężnej prowadzi do spadku PKB. Autor wskazuje jednak na trzy istotne różnice między dwoma wariantami estymacji. Po pierwsze, w próbce składającej się ze wszystkich banków wzrost kredytów z utratą wartości jest mniejszy w ujęciu bezwzględnym. Po drugie, pierwotny wzrost dochodowości jest bardziej trwały w próbce składającej się ze wszystkich instytucji. Po trzecie, większy spadek akcji kredytowej widoczny jest w próbce włączającej banki spółdzielcze. W ujęciu skumulowanym powyższe wyniki prezentują się jak niżej.
W przypadku próbki zawierającej banki spółdzielcze kanał kredytowy działa słabo (nie działa). Zjawisko to trudno wytłumaczyć. Można co najwyżej spekulować. Sam autor zaznacza, że wymaga to dalszych badań. Na tym etapie warto jednak nadmienić, że jeśli o efekty związane z kanałem kredytowym chodzi, to kluczem dla ich występowania są banki komercyjne (zresztą o zdecydowanie dominującej sumie bilansowej).