Postanowiliśmy się dziś przyjrzeć ograniczeniom podażowym w krajowej produkcji sprzedanej przemysłu. Nie widzimy oznak, że hamowanie wynika z bariery możliwości produkcyjnych. Dowody wciąż wskazują na tymczasowe niedobory surowców i materiałów do produkcji. Bariera możliwości produkcyjnych jest wciąż daleko. Kalendarz na dziś jest skąpy.
Harmonogram posiedzeń RPP wraca do przed-pandemicznego trybu. Dziś odbędzie się więc jednodniowe niedecyzyjne posiedzenie RPP. Nie jest to naszym zdaniem sygnał szybszych zmian w polityce pieniężnej.
Ponownie będziemy mieli okazji posłuchać wystąpienia C. Lagarde. W USA opublikowany zostanie wrześniowy indeks zaufania konsumentów Conference Board – spodziewany jest wzrost indeksu o 0,6 pkt. do 111,4 pkt. wobec sierpniowego odczytu.
Dlaczego produkcja zwalnia i kiedy znów przyspieszy?
Po-pandemiczne ożywienie charakteryzowało się szybkim wzrostem popytu (odłożonego i nowego). Wzrosty produkcji przemysłowej wyraźnie przyspieszyły, ale w ostatnich miesiącach dało się odczuć hamowanie.
Postanowiliśmy sprawdzić, czy przyspieszenie produkcji przemysłowej zbiegło się także ze zwiększeniem wykorzystania mocy wytwórczych. Przede wszystkim interesowało nas, czy firmy napotkały barierę możliwości produkcyjnych. Jeśli tak, dalsze (istotne) wzrosty produkcji – biorąc pod uwagę długość procesu inwestycyjnego – byłyby raczej niemożliwe. W krótkim terminie firmy mogłyby pracować powyżej bariery możliwości produkcyjnych (nadgodziny), jednak tylko w krótkim terminie i wiązałoby się to z bardzo szybkim dostosowaniem cen w górę. Porównaliśmy wykorzystanie mocy produkcyjnych z lipca tego roku (to najświeższe dostępne dane) do maksimów z cyklu 2016-2020 dla trzech różnych przekrojów: według wielkości przedsiębiorstw, według typów produkowanych dóbr, według sekcji przetwórstwa przemysłowego.
Wynik sugeruje, że trudno uznać wysokie wykorzystanie mocy produkcyjnych za barierę produkcji i jednocześnie przyczynę wzrostów cen, które obserwujemy*. Tylko w jednym przypadku (produkcja wyrobów z drewna oraz korka z wyłączeniem mebli) wykorzystanie mocy produkcyjnych jest wyższe niż w maksimum cyklu 2016-2020. To dobra informacja. Powodów hamowania produkcji i wzrostów cen należy szukać gdzie indziej.
* Mała dygresja dotycząca płac; jeśli firmy nie pracują powyżej lub bardzo blisko maksymalnego wykorzystania mocy produkcyjnych, to raczej mało prawdopodobne jest że mamy do czynienia z powszechną praktyką nadgodzin w gospodarce. To mogłoby sugerować, że żwawa dynamika płac w gospodarce wynika z innych powodów (wbudowywanie oczekiwań inflacyjnych) niż praca ponad normalny wymiar etatu. Zajmiemy się tym tematem przy innej okazji.
Jeśli produkcji nie ogranicza kapitał i praca, to kolejnym kandydatem są niedobory surowców i materiałów do produkcji. Wielokrotnie prezentowaliśmy w naszych analizach wykres dotyczący bariery działalności przedsiębiorstw (i tym razem też go wstawimy). Poniżej prezentujemy też tę barierę w podziale na sekcje, klasy wielkości firm oraz typy dóbr. Stosujemy analogiczny benchmark jak w przypadku wykorzystania mocy produkcyjnych. Patrzymy jak intensywność bariery niedoborów surowców i materiałów różni się od maksimów z lat 2016-2020.
Wyniki są niemal tak jednoznaczne jak w przypadku bariery możliwości produkcyjnych. Sekcje, które nie są dotknięte niedoborem surowców i materiałów odpowiadają za ledwie 9% wartości strumienia przetwórstwa przemysłowego. Z uwagi na naturę niedoborów (ograniczenia epidemiczne, problemy z transportem) nie wymagają one długotrwałego procesu inwestycyjnego a wyższe ceny powinny zachęcać producentów i usługodawców (transport) do zwiększenia wysiłków w celu ich rozwiązania. Problem nie zostanie rozwiązany w ciągu kilku tygodni, ale można już zakładać, że ma szasnę się rozwiązać w perspektywie kilku miesięcy, np. w pierwszej połowie 2022 roku.
Oczywiście można postawić też tezę, że przez niedobór surowców i materiałów do produkcji, firmy nie są w stanie wykorzystać możliwości produkcyjnych w pełni lub problem ten ogranicza wykorzystanie mocy produkcyjnych (i jeden problem powoduje drugi, czyli występuje „endogeniczność”). Sprawdziliśmy jednak, że okres powolnej intensyfikacji problemów z surowcami i materiałami zbiegł się raczej ze zwiększeniem wykorzystania mocy wytwórczych. Spory wyjątek odnaleźliśmy w przypadku konsumpcyjnych dóbr trwałych. W tej kategorii wykorzystanie mocy wytwórczych zmalało i jednocześnie jest ona mocno dotknięta brakami materiałów. Uważamy jednak, że w tym konkretnym przypadku (koniec „dozbrajania” gospodarstw domowych w dobra trwałe po okresie restrykcji epidemicznych), spadek wykorzystania mocy może być też efektem niższego popytu.
Osobną kwestią pozostaje wpływ tymczasowo wyższych cen na popyt. Innym, ważnym tematem jest potencjał do drastycznych podwyżek cen energii w najbliższym czasie i priorytetyzowania jej przesyłu do gospodarstw domowych w przypadku srogiej zimy (choćby w Chinach). Zajmiemy się tymi problemami w kolejnych odcinku.
Garść newsów makroekonomicznych
∙ USA: Zamówienia na dobra trwałe w sierpniu wzrosły o 1,8% m/m wobec +0,5% m/m po korekcie z -0,1% m/m. Konsensus rynkowy oczekiwał wzrostu o 0,6% m/m.
Zamówienia na dobra trwałe z wyłączeniem środków transportu w sierpniu wzrosły o 0,2% m/m wobec wzrostu miesiąc wcześniej o 0,8% m/m.
∙ C. Lagarde: Dzięki naszemu forward guidance oczekiwania inflacyjne zaczynają kierować się w stronę oczekiwanych przez nas 2% r/r.
∙ J. Powell: Problemy podażowe okazują się większe oraz dłuższe niż przewidywaliśmy, jednak będą one słabnąć i jak osłabną, spodziewamy się, że inflacja powróci do naszego długoterminowego celu 2%.
Prezes Fed zaznaczył jednak, że póki co należy się spodziewać dalszych wzrostów inflacji ze względu na wyżej wspomniane problemy podażowe, trudności na rynku pracy oraz inne możliwe ograniczenia.
∙ A. Niedzielski (MZ): W październiku utrzymane będą te same restrykcje, jakie działały we wrześniu i w wakacje (...) Pod koniec października liczba zakażeń może sięgnąć 5 tys. dziennie.
∙ Niemcy: Indeks nastrojów niemieckich konsumentów GfK na październik wyniósł 0,3 pkt. wobec -1,1 pkt. miesiąc wcześniej, po korekcie z -1,2 pkt. Analitycy spodziewali się indeksu na poziomie -1,5 pkt.