Uchodźcy i rynek pracy

W ostatnich dniach widoczny jest spadek liczby osób przekraczających granicę pomiędzy Polską a Ukrainą. Spadek widoczny jest w obie strony, ale najbardziej interesująca (i mająca największe implikacje makroekonomiczne) jest liczba osób przekraczających granicę z Ukrainy do Polski. Od 24 lutego do 3 kwietnia granicę w tę stronę przekroczyło 2,48 mln osób (w drugą 457 tys.).

Wg ONZ do całej Unii Europejskiej przybyło już ponad 4 mln uchodźców. To ponad 2 razy tyle co w trakcie fali napływu do Europy w 2015 r. (czytelnie przedstawia to grafika poniżej z 300gospodarka.pl).

Należy jednak pamiętać, że nie każda osoba, która przekroczyła granicę została w Polsce. Część pojechała dalej. Część wyjeżdzających to osoby, które pojechały do Ukrainy tylko na chwilę/po rodzinę. Część osób wróciła już z powrotem. Nie znamy dokładnej liczby osób przebywających obecnie w Polsce, ale możemy posłużyć się tu szacunkami Macieja Duszczyka z Ośrodka Badań nad Migracjami UW. Szacuje on, że obecnie w Polsce przebywa 1,2 - 1,4 mln uchodźców.

Zdecydowana większość z nich to kobiety i dzieci. Do końca marca w rejestrze PESEL zarejestrowało się 624 tys. osób, z czego 51% to dzieci, a 43% to kobiety w wieku 19-65 lat (podajemy za Bartoszem Marczukiem z PFR)

Do końca marca 25 tys. osób przybywających z Ukrainy podjęło pracę (dane za MRiPS - link). Zdecydowana większość to kobiety, co wziąwszy pod uwagę powyższą strukturę demograficzną nie zaskakuje. Minister Maląg podała, że wspomniane kobiety  pracują w hotelarstwie, gastronomii i przy pracach sezonowych. Krótkookresowym problemem dla rynku pracy będzie jednak odpływ pracowników. Minister Rodziny i Polityki Społecznej podała, że 200 tys. pracowników (z ok. miliona legalnie pracujących przed 24 lutego) wyjechało z Polski do Ukrainy (głównie mężczyźni, niedopasowanie strukturalne popytu i nowej podaży może więc być spore). To jednak nie jest informacja nowa. O tym już wiedzieliśmy.

"Naiwnie" licząc maksymalna możliwa dodatkowa podaż pracy ze strony uchodźców to na dziś ok. 600 tys. osób (43% kobiet + 3% mężczyzn pomnożone przez 1,3 mln osób w Polsce). To jednak abstrakcyjna i nieprzystająca do realiów liczba - duży procent wspomnianych osób nie będzie aktywny zawodowo. Albo będą opiekować się dzieckiem, albo nie będą poszukiwać pracy (nauka życia w nowej rzeczywistości/kraju może potrwać, wiele zależy też od percepcji trwania wojny - "czy jestem tu na chwilę czy na stałe"), albo nawet gdy będą poszukiwać pracy, to mogą nie być widoczni w statystykach (tak długo jak nie odejdą/stracą pracę u poprzedniego pracodawcy trudno oczekiwać by masowo rejestrowali się w urzędach pracy; bardziej prawdopodobne wydaje się szukanie z ogłoszeń/po znajomych). Należy też pamiętać, że uchodźcy mogą mieć większe trudności ze znalezieniem pracy w porównaniu do lokalnego pracownika (np. z powodu barier językowych). W niemal każdym kraju UE w ostatnich latach notowano wyższy poziom stopy bezrobocia wśród osób spoza UE w porównaniu do mieszkańców UE z unijnym obywatelstwem (to dużo szersza kategoria niż tylko uchodźcy). Można śmiało zakładać, że tak będzie również tym przypadku. 

Z powyższych informacji wynika, że polski rynek pracy mógł zostać w krótkim terminie solidnie zdestabilizowany (natychmiastowe wypływy pracowników, wolniejszy przypływ). Absolutnie nie widać tego w danych ankietowych. Wszelkie statystyki GUS dot. barier rozwoju firm wskazują, że odsetek firm skarżących się na niedobór (wykwalifikowanych) pracowników nieznacznie spadł. 

Nie widać gwałtownego skoku problemów z pracownikami w sekcjach "wrażliwych" (budownictwo, transport, handel). Być może to na razie tylko odzwierciedlenie oczekiwań firm (nie muszą się sprawdzić), choć trudno zakładać tu ex ante naiwność przedsiębiorców. Być może - i tu pojawia się alternatywna linia rozumowania - obawy w związku z pozyskaniem pracowników spadły, bo jednocześnie obniżył się popyt na pracę i oczekiwane zmiany zatrudnienia. Tak czy inaczej, najwyższa pora powoli przestawiać wajchę oczekiwań w kierunku zmniejszenia tempa zacieśnienia rynku pracy (a być może nawet jego rozluźnienia) ze wszelkimi tego konsekwencjami dla płac, a następnie dla inflacji (bezpośrednio zmianę powinniśmy oglądać w usługach pracochłonnych; potrzeba do tego kilku kwartałów cierpliwości).

∙ Buda (MFiPR): „Polska jest bardzo blisko zawarcia porozumienia z Komisją Europejską ws. KPO, ale jest jeszcze kilka kwestii to uzgodnienia w tej sprawie” - powiedział wiceminister funduszy i polityki regionalnej.

∙ Francja: Produkcja przemysłowa spadła w lutym o 0,9% m/m (silniej niż zakładał konsensusowy szacunek -0,3% m/m).

∙ USA: Zamówienia w przemyśle w lutym spadły o 0,5% m/m (zgodnie z konsensusem). Zamówienia na dobra trwałe w lutym spadły o 2,1% m/m (miesiąc wcześniej +1,6% m/m).