Co z cenami energii w 2023?

Gdy patrzymy na prognozy inflacji, widzimy światełko w tunelu iż możemy być obecnie "na" szczycie rocznego wzrostu cen lub bardzo blisko niego. Odnosząc się do tego fenomenu bardzo często dopisujemy "w tym roku". Samo zawracanie inflacji po wakacjach też zależne jest istotnie od jednego czynnika: cen węgla. Zajmijmy się najpierw tym drugim aspektem.

Węgiel. W reakcji na wysokie ceny węgla rząd pracuje nad zmniejszeniem cen dla odbiorców detalicznych w stałej cenie 996zł za tonę przy rekompensatach dla sprzedawców. Sprzedawcy podchodzą do tego programu bardzo sceptycznie kwestionując zasadność biznesową przedsięwzięcia (niska rekompensata, odroczona rekompensata, koszty finansowania). Nie wiemy jaki ostatecznie kształt przyjmie program, jednak już w tym momencie obserwować można pewne zmiany behawioralne: klienci czekają na tańszy węgiel (nie kupują), sprzedawcy nie widzą klientów, więc nie zamawiają (zresztą podobno trudno w ogóle zakontraktować węgiel nadający się dla odbiorców indywidualnych). Gdzieś w tle całej operacji płyną statki z węglem (i właśnie dotarła pierwsza porcja węgla z Kazachstanu) z Kolumbii, USA, Australii, RPA, Indonezji (kierunki za wypowiedzią A. Moskwy), a ceny węgla rosną. 

W okolicach początku roku szkolnego zaczyna się sezon na zakupy węgla na jesień/zimę. Jeśli do tego czasu nie zostanie wypracowane rozwiązanie, które pozwoli faktycznie na zrealizowanie zakupów przez konsumentów (adekwatne do popytu), to zapewne nastąpi szturm na składy. Kumulacja tego popytu doprowadzi prawdopodobnie do kolejnej rundy zwyżek cen (przy słabej podaży) z obecnych poziomów. To scenariusz płaskiej inflacji do końca roku. Wdrożenie możliwości faktycznego zakupu węgla po gwarantowanej, niskiej cenie oznacza oczywiście scenariusz odwrotny i pogłębienie spadków.  Na razie rachunek prawdopodobieństwa faworyzuje pierwszy scenariusz (płaskowyż), choć paradoksalnie wierzymy w ten optymistyczny (spadki inflacji).

Gaz i energia elektryczna. Spółki obrotu (gaz, energia elektryczna) zabezpieczają ceny na 2023 posługując się kontraktami terminowymi. Pierwszą połowę roku mamy już za sobą (kontrakty kupione, ceny znane). Druga połowa roku to na razie niewiadoma. Gdybyśmy przyjęli optymistyczne założenie, że zrealizowane do końca roku ceny terminowe na drugą połowę 2023 będą niższe o 20% od obecnych, wówczas cena energii elektrycznej (sama taryfa) musiałaby wzrosnąć o 130%, zaś cena gazu o 100%, aby zrekompensować gigantyczny wzrost kosztów. Jest to mocne założenie, bo ceny wciąż rosną i faktyczna skala koniecznych podwyżek może być większa. W każdym razie o skali przeniesienia tych kosztów na konsumentów zdecyduje URE. 

W przypadku tak dużych wzrostów taryfy, ceny dystrybucji (też pewnie lekko wzrosną) można zaniedbać. Tak czy inaczej, gdyby URE zdecydowało o przeniesieniu całkowitych kosztów na konsumenta, podwyżka rachunku wynieść mogłaby około 70% w przypadku cen energii elektrycznej i mniej więcej tyle samo w przypadku gazu. Jeśli URE nie zdecydowałoby o takich podwyżkach, to w tym przypadku wariant brzegowy oznaczałby straty spółek obrotu rzędu 20 mld zł dla energii elektrycznej i 10 mld zł dla gazu. Gdzieś pomiędzy znajduje się całe uniwersum wariantów pośrednich, które można uzyskać rekompensatami dla spółek obrotu.  Można to przedstawić tak:

Przełożenie tego na inflację jest stosunkowo proste, oczywiście przy zasadzie ceteris paribus (bierzemy pod uwagę tylko konsumenta). Gdyby wstawić 70% podwyżkę rachunku za prąd i gaz, zmiana całego komponentu energia na początku przyszłego roku wyniesie około 43% (zakładamy też efekty wtórne na ciepłej wodzie, centralnym ogrzewaniu w wysokości 10%, nie zakładamy zmiany ceny węgla). W stosunku do scenariusza zerowego (duże rekompensaty dla firm obrotu lub duże straty), wzrost cen rachunku za energię i gaz podbija inflację o około 6pp. Widełki inflacyjne na styczeń to w obecnym momencie - naszym zdaniem - od 14% (scenariusz ZERO) do 20% (scenariusz FULL) - można tu sobie wyobrazić całe uniwersum przypadków pośrednich. W każdym przypadku jednak inflacja po I kwartale szybko spada. Nie zawiera to potencjalnych efektów wtórnych z dostosowania cenników energii elektrycznej dla firm* (około 80% będzie miało ustalone ceny z opóźnieniem podobnym do konsumentów). Uważamy, że warunki popytowe na początku przyszłego roku (recesja?) stwarzają niewielkie możliwości przeniesienia wysokich cen energii na konsumentów, a więc zakładamy kompresję marż (lub dostosowanie realne).

Co z tym zrobi RPP? Skok inflacji na początku przyszłego roku z uwagi na ceny energii jest potencjalnie problematyczny, jednak nie jest to naszym zdaniem kalka z 2022 roku, kiedy i tak rząd zdecydował się na zastosowanie tarcz (tu możliwości są już minimalne, bo w zasadzie nie ma już podatków i opłat, które można jeszcze obniżać). W 2022 roku silny popyt w zasadzie gwarantował mocny efekt wtórny, potęgowany samą skalą szoku. Wspomniane już słabe warunki popytowe implikują, że wzrost cen będzie przede wszystkim negatywnym szokiem realnych dla konsumentów (szok realnego dochodu), a więc nie jest to szok o pro-inflacyjnych implikacjach. Uważamy, że RPP go zignoruje (zresztą, celuje w 2024 rok). Nieco bardziej problematyczny wariant to wariant niewielkiej podwyżki i nowego systemu rekompensat, który poprawi siłę nabywczą konsumentów i być może umożliwi większe efekty wtórne zmian cen kosztów firm (scenariusz spotkania wysokich kosztów z mocniejszym niż w scenariuszu alternatywnym konsumentem). W tym scenariuszu perspektywy dla inflacji bazowej są pewnie nieco gorsze (automatycznie lepsze dla wzrostu PKB). W tym momencie zakładamy, że zmiany całego komponentu energia w inflacji wyniosą równe 30% i przy takim założeniu konstruujemy prognozy na 2023 rok (średnio wychodzi 9,8%).​

∙ BIK: w czerwcu 2022 roku o kredyt mieszkaniowy wnioskowało łącznie 19,52 tys. potencjalnych kredytobiorców, w porównaniu do 48,42 tys. rok wcześniej – jest to spadek o 59,7%. W porównaniu do maja 2022 r. osób wnioskujących o kredyt mieszkaniowy było mniej o 18,1%.

∙ Strefa euro: inflacja producencka osiągnęła szczyt. Co ciekawe, można było o tym wnioskować biorąc pod uwagę zaskoczenia względem prognoz z poprzedniego miesiąca (ten schemat wystąpił już co najmniej raz, teraz się powtórzył).

∙ Chiny: Według Reutersa, Chiny utworzą krajowy fundusz infrastrukturalny o wartości blisko 75 mld USD w celu wsparcia inwestycji i tym samym ożywienia gospodarczego. Fundusz utworzony ma zostać w trzecim kwartale br. Jednocześnie trwa w dalszym ciągu nacisk na szybkie wykorzystywanie limitów emisji obligacji przez tamtejsze samorządy.