Wskaźniki pesymizmu konsumentów

Można spodziewać się spadków PMI w reakcji na wojnę w Ukrainie i przede wszystkim sankcje. Poza tym w USA czeka nas publikacja danych o nowo zarejestrowanych bezrobotnych w poprzednim tygodniu i wynik zamówień na dobra trwałego użytku w lutym. Zaplanowane są również wypowiedzi przedstawicieli Fed (Waller, Evans i Bostic).

Wskaźniki nastrojów konsumentów wg GUS znalazły się na dawno niewidzianych poziomach. Nawet okres początku pandemii nie skutkował tak niskim poziomami ogólnego wskaźnika. Nie wszystko to jednak wynik wojny. Indeks startował już z niskich poziomów. Koniunktura konsumentów była słaba już od jakiegoś czasu, wolno dźwigała się z pandemii, ciążyła m.in. inflacja. Ostatnie wydarzenia tylko spotęgowały poprzednie niepokoje i dopisały nowe. 

Prezentujemy krótki rajd po kategoriach. Wnioski z nich płynące są spójne - nastroje pogorszyły się niemal wszędzie. Na pierwszy ogień idzie wskaźnik oczekiwań inflacyjnych. Wzrosła percepcja obecnej inflacji (co nie dziwi patrząc na twarde dane). Konsumenci spodziewają się jeszcze szybszych wzrostów cen (zbliżają się do siebie odsetki tych, którzy prognozują szybszy i podobny wzrost cen). Jest to też spójne z naszymi prognozami inflacji (przed nami dwucyfrowe dynamiki). Będzie stanowić też kolejny argument dla RPP dla podwyżek (ryzyko odkotwiczenia oczekiwań).

Wojna, ale i inflacja, odbijają się na perspektywach gospodarki (w oczach ankietowanych). Na razie wpływ na obecną ocenę gospodarki jest niewielki. Przyszłość widziana jest jednak głównie pesymistycznie (tu warto jednak zauważyć, że pesymizm przewija się w ankietach już od początku pandemii, niezależnie od twardych danych makroekonomicznych). Pogarszają się oczekiwane perspektywy stopy bezrobocia.

Niepokoje dot. przyszłej sytuacji gospodarczej i wysokie ceny rzutują też na osobistą sytuację gospodarstw domowych. Kontynuowane są wzrosty odsetka osób, które deklarują, że sytuacja już się pogorszyła (to prawdopodobnie kwestia inflacji, być może poziomu stóp procentowych). Wzrósł odsetek tych, którzy spodziewają się pogorszenia sytuacji (głównie z grupy tych, którzy dotychczas oczekiwali stabilności).

Większy odsetek gospodarstw deklaruje, że nie jest to dobry czas na ważne zakupy. Więcej procent z nich też spodziewa się wydać na nie dużo mniej niż w ostatnim roku. Konsumenci nie uciekają więc przed inflacją w zakupy (zakupy na zapas, przynajmniej w ankietowych deklaracjach), większym problemem zdaje się być wpływ cen na ogólne możliwości zakupowe -konsumentów stać na mniej dóbr w koszyku, rezygnują lub planują zrezygnować więc z części zakupów.

Wzrósł zarówno odsetek osób, które deklarują, że obecnie jest bardzo dobry czas na oszczędzanie jak i tych twierdzących, że obecnie jest bardzo niedobry czas na oszczędzanie. Tłumaczymy to sobie tym, że część osób widzi więcej problemów w pogarszających się perspektywach gospodarczych (zabezpiecza się dziś i oszczędza, być może też oszczędzanie oznacza mniej zakupów i zwracanie większej uwagi na ceny), dla innych większym problemem jest inflacja.

Patrząc wyłącznie na nastroje konsumentów można by spodziewać się znacznego wyhamowania konsumpcji. Gdyby brać pod uwagę tylko konsumentów krajowych, spowolnienie spożycia gospodarstw domowych byłoby wielce prawdopodobne. Możemy jednak nie zobaczyć tego w twardych danych, a to dlatego, że do gry wchodzą wydatki uchodźców (i na uchodźców). Będą one podbijać wyniki konsumpcji w tym roku (pisaliśmy o tym w komentarzu)

∙ Polska: Stopa bezrobocia w Polsce pozostała w lutym bez zmian: 5,5%. Zmiana nie odbiega od typowego wzorca sezonowego, a w zakresie wyrejestrowań można ją nawet określić jako wciąż bardzo korzystną. Większą niewiadomą jest w najbliższym czasie mianownik (potencjalne rejestracje Ukraińców, ale jednocześnie wsparte odpływamy z siły roboczej poza statystykę).

∙ Polska: Źródła rządowe Business Insider Polska wskazują, że planowane są zmiany w PIT. Pomysły, które są na stole, zakładają likwidację ulgi dla klasy średniej, obniżenie stawki PIT z 17% do 12% oraz zmiany w składce zdrowotnej dla osób prowadzących działalność gospodarczą.

Nasz komentarz: w tym momencie całokształt jest niejasny i trudno policzyć koszt. Zmiana podatkowa w trakcie roku podatkowego musi być dla każdego podatnika korzystna. Stąd oznacza to ekspansję fiskalną. W obecnych warunkach widzimy większe przełożenie na ceny niż sferę realną (lub po prostu zmianę struktury oszczędności w gospodarce bez większych zmian realnych i nominalnych). To dodatkowa komplikacja dla prowadzenia polityki pieniężnej w tym roku. Możemy sobie w takich warunkach wyobrazić równoległe działania konsolidacyjne od 2023 roku. Scenariusz makro zwiększa w takim układzie amplitudę (wzrasta ryzyko przegrzania w 2022 roku i większej skali hamowania w 2023 roku). Implikacje polityczne są niejasne.

Więcej:

∙ V. Putin poinformował wczoraj, że rozliczenia sprzedaży gazu  z „krajami nieprzyjaznymi” będą dokonywane w rublach. Wg nieoficjalnych informacji przygotowanie nowych umów i przestawienie systemów ma potrwać 1-2 tygodnie. W reakcji na tę informację ceny gazu na giełdach w Europie wyraźnie wzrosły.