Wzrost niepewności wśród polskich konsumentów

Wyprzedzający wskaźnik WWUK, wyniósł -16,5% względem -13,6% w lipcu. Natomiast BWUK -15,2% wobec -13,4% miesiąc wcześniej. Najniższy w historii poziom indeksów przypadł oczywiście na kwiecień 2020, czyli okres największych obostrzeń w gospodarce. Wtedy to skończył się trwający od maja 2017 nieprzerwany okres dodatnich poziomów BWUK.

Aby zbadać przyczyny odwrócenia poprawy nastrojów konsumentów, należy spojrzeć na subindeksy zawarte w poszczególnych wskaźnikach. Składowymi wyprzedającego wskaźnika ufności konsumenckiej (WWUK) są 4  subindeksy, które konsumenci oceniają pozytywnie lub negatywnie: 

Natomiast BWUK zawiera:

Znaczący wpływ na pogorszenie się nastrojów konsumentów ma zbliżająca się jesień, która według analityków i opinii publicznej ma przynieść znaczące zwiększenie się liczby zachorowań na koronawirusa i kolejne problemy dla funkcjonowania gospodarki. Wakacje wakacjami, ale okres słonecznej beztroski skończył się wraz z wyraźnym wzrostem liczby zachorowań. Widoczne jest to w odpowiedziach na dodatkowe pytania zadawane przez ankieterów. W sierpniu wzrosło poczucie zagrożenia spowodowanego sytuacją epidemiologiczną dla polskiej gospodarki i osobistych finansów (wykresy poniżej). W tym kontekście ciekawy będzie też polski odczyt PMI za sierpień, którego poziom w lipcu na poziomie 52,8 pkt. to najlepszy wynik od lipca 2018 roku. Wzrosła również obawa wśród ankietowanych o zdrowie własne i publiczne. Całość raportu GUS dostępna tutaj.

Chociaż sytuacja na rynku pracy względem poprzednich miesięcy wydaje się stabilniejsza, to wciąż niski poziom subindeksu zmiany poziomu bezrobocia jest zrozumiały. Poziom zatrudnienia powoli wraca do normalności, lecz ludzie zdają sobie sprawę, że  wiele miejsc pracy zostało utrzymanych by spełnić kryteria otrzymania wsparcia w ramach tarcz antykryzysowych, a osoby powracające m.in. ze świadczeń opiekuńczych nie mogą być w pełni pewne swojej przyszłości. Dodatkowo w sierpniu firmy korzystające z odroczenia płatności składek na ZUS będą je płacić (z wyrównaniem wstecznym) co może być dotkliwym ciosem dla borykającymi się z problemami przedsiębiorstw i w szczególności chodzi tu o firmy najmniejsze. Więcej o rynku pracy poczytać można w naszym komentarzu do danych.  

Interesująca jest wysoka wartość subindeksu oszczędzania, który pomimo spadku m/m utrzymuje wysoki poziom względem sierpnia 2019. Może to sugerować poprawę sytuacji finansowej gospodarstw domowych (co zresztą zostało odnotowane w subindeksie bieżącej sytuacji finansowej gospodarstw domowych) lub oznaczać przygotowania konsumentów przed niepewną sytuacją na jesieni. Do końca nie wiemy, co ten indeks mierzy. Raczej jest po prostu pro-cyklicznym odzwierciedleniem sytuacji gospodarstw domowych. Większość z nich normalnie nie oszczędza, więc dodatkowe środki do odłożenia pojawiają się dopiero jako nadwyżka nad wydatkami przy podwyższeniu dochodów. Bardziej poprawna wydaje się więc pierwsza interpretacja. Pocieszająca jest ciągła (od kwietniowego minimum) poprawa subindeksu możliwości dokonania ważnych zakupów. To również dość intuicyjny, pro-cykliczny wskaźnik.

Podsumowując, po zniesieniu obostrzeń spowodowanych koronawirusem w życiu publicznym i gospodarczym, pojawiał się optymizm, odłożony popyt i chęć nadrobienia "straconego" czasu. Niejako psychologicznie konieczna stała się potrzeba zapomnienia o wirusie, przez którego jeszcze kilka tygodni wcześniej nie wychodziło się z domów. To rozluźnienie - widoczne przede wszystkim w braku chęci zachowania dystansowania społecznego, którego synonimem stały się pełne plaże nad morzem - stało się prawdopodobnie jednym z głównych powodów ponownego wzrostu liczby zachorowań. Pojawiła się realna groźba powrotu do niektórych obostrzeń i wielu ludzi przypomniało sobie, że obecna sytuacja nie jest taka "kolorowa". Dodatkowo pojawia się sporo komentarzy o nadchodzącej jesieni i sezonie grypowym, które dodatkowo studzą nastroje. Już wiele tygodni temu pisaliśmy o badaniach, że konsumenci ograniczają wydatki w strachu przed wirusem i działania administracyjne nie są do tego potrzebne. Bardzo szybko przekonamy się więc, czy nieco większy strach, który zagościł w umysłach respondentów przełoży się na zmniejszenie zakupów. Wskaźnik dokonywania ważnych zakupów sugeruje, że wydatki i strach są ze sobą rozłączne. Zobaczymy, co pokażą twarde dane.