Tak, rozumiemy konfuzję czytelików, gdy spadek zatrudnienia nazywamy "dobrą daną". Należy jednak nabrać perspektywy i przypomnieć sobie co oznaczały złe dane, kiedy w kwietniu pracę straciło niemal 21 mln osób. Choć tempo odbudowy rynku pracy po wiosennych spadkach osłabło, rynek pracy trzyma się całkiem nieźle biorąc pod uwagę liczbę zakażeń. Spadki zatrudnienia generują sekcje (turystyka i rozrywka), które z uwagi na swoje cechy, wstrzemięźliwość konsumentów oraz obostrzenia epidemiczne, nie mają szans działać normalnie. Do normalności jeszcze daleka droga, ale ten raport z rynku pracy nie oddala perspektywy dochodzenia do normalności.
W grudniu ubyło 140 tysięcy miejsc pracy, w tym 95 tysięcy w sektorze prywatnym. To wyniki tzw. ankiety przedsiębiorstw. Pytane gospodarstwa domowe wskazują z kolei na niewielki wzrost zatrudnienia (+21 tysięcy), ale jest on niższy niż przed miesiącem. Pierwsza z ankiet dotyczy zmian zatrudnienia, które raportują firmy. Druga to klasyczna odpowiedź ankietowanego Amerykanina o to, czy w danym czasie wykonywał on pracę zarobkową. To dwa, konkurencyjne źródła danych podawane w jednym raporcie. Nie w każdym miesiącu wszystko musi się zgadzać, a drobne rozbieżności nie świadczą o niczym. W tendencji obie miary poruszają się bardzo podobnie (patrz wykres).
Pora na nieco perspektywy. W szczycie pandemii zatrudnienie (próba przedsiębiorstw) pokazało prawie 21 mln spadek (20 mln w sektorze prywatnym), przybyło 22 mln ankietowanych osób, które stwierdziły, że w okresie referencyjnym nie wykonały żadnej pracy. Od tamtej pory zatrudnienie w firmach zwiększyło się o 12,3 mln. Ile zostało do nadrobienia widać na drugim wykresie. Jak silne były spadki zatrudnienia w stosunku do poprzednich recesji widać na wykresie pierwszym - to, co wydarzyło się na wiosnę na rynku pracy nie ma precedensu ani pod względem gwałtowności, ani skali.
Proces odbudowy zatrudnienia zwolnił w ostatnich miesiącach, co bardzo ładnie widać na poniższych wykresach (dla ułatwienia zaznaczyliśmy ile wynosiła średnia zmiana zatrudnienia w okresie 12-miesięcy przed pandemią). Dlaczego? Do pracy przywrócone zostały osoby, które przebywały na tymczasowych zwolnieniach i te, których zakłady pracy wznowiły działalność. Później jednak popyt na usługi części firm zmniejszył się wraz ze zmniejszeniem aktywności ludzi na świeżym powietrzu. Popyt na pracę zmniejszył się też (ponownie) z uwagi na zwiększoną dynamikę zakażeń. Rozpoczął się też proces gwałtownej restrukturyzacji firm. Część z czynników odpowiadających za zmniejszenie popytu na pracę zniknie po zminimalizowaniu zasięgu epidemii (szczepienia!), część pozostanie z nami na dłużej. Odbudowa zatrudnienia jest procesem rozciągniętym w czasie, o czym trzeba pamiętać nie tylko w zakresie zatrudnienia w obrębie jednej firmy, ale też całego uniwersum firm, które zostały zlikwidowane, a na ich gruzach powstawać będą nowe.
Rzut oka na szczegółowe dane z rynku pracy (ankieta przedsiębiorstw) pozwala sformułować tezę, że spadki zatrudnienia są silnie skoncentrowane w sekcjach, które obecnie nie mogą działać z uwagi na samo-ograniczanie się konsumentów lub obostrzenia epidemiczne wprowadzane odgórnie. Nie jest to specjalnie zaskakujące, że najbardziej poszkodowaną sekcją jest turystyka i rekreacja (ubyło w niej niemal pół miliona pracujących). Należy jednak również zaznaczyć, że proces odbudowy miejsc pracy w innych sekcjach jest na tyle silny, że ubytki całkowitego zatrudnienia są dużo mniejsze niż w wymienionej sekcji. W szczególności widać rozpędzanie się zatrudnienia w przetwórstwie przemysłowym (globalny cykl przemysłowy) oraz budownictwie (złote lata rynku nieruchomości dopiero przed nami - pisaliśmy o tym wielokrotnie). Zapraszamy do samodzielnego sprawdzenia:
https://www.bls.gov/news.release/empsit.b.htm
Stopa bezrobocia (U-3) ustabilizowała się na poziomie 6,7%, ale spadła najszersza miara stopy bezrobocia (U-6) wliczająca osoby luźno związane z rynkiem pracy (z 12% do 11,7%). Oczywiście poziomy są nadal bardzo wysokie, ale w obu przypadkach wskaźniki znajdują się niżej niż podczas szczytu poprzedniej recesji. Korzystnie kształtuje się też struktura bezrobotnych. Wzrosła liczba bezrobotnych na tymczasowych zwolnieniach, ale mniej osób znajduje się na liście trwale bezrobotnych. Większe są więc szanse, że zostaną one ponownie zatrudnione (przypominamy o sekcji turystyka i rozrywka). Nie widać też gwałtownej dezaktywizacji siły roboczej. Współczynniki aktywności zawodowej są stabilne (ale oczywiście niższe niż przed recesją).
Nie widać zmian w liczbie przepracowanych godzin (malkontentom przypominamy, że dane są odsezonowane, a więc w dużej mierze odporne na zjawiska takiej jak święta). Nie widać też zmian w zarobkach godzinowych, choć wśród pracowników produkcyjnych wzrosły one wolniej (m/m) niż w całej populacji (łącznie ze stanowiskami kierowniczymi i administracyjnymi). Nie warto się jednak przejmować tymi rozbieżnościami. Płace rosną szybciej niż przed recesją. Ograniczenie zatrudnienia w (prawdopodobnie) niżej płatnych zawodach współistnieje z silnym popytem na pracę w sekcjach wzmocnionych pandemią, co winduje ogólną dynamikę płac. Z niecierpliwością czekamy na kolejne odczyty, zwłaszcza te, gdy gospodarka będzie wracała do normalnego funkcjonowania. Dynamika płac powinna osłabnąć, choć można znaleźć argumenty strukturalne, bazujące na obecnym niedopasowaniu popytu na pracę z podażą pracy, które mogą podtrzymywać wyższe tempo płac w gospodarce. Przypomnijmy, że lata po Wielkiej Recesji charakteryzowały się niskim tempem wzrostu płac z uwagi na powroty na rynek pracy oraz poszerzenie siły roboczej (wzrost aktywności zawodowej). Z uwagi na wspomniane niedopasowanie popytu i podaży mamy mniejsze przeświadczenie, że obecna sytuacja będzie kalką poprzedniej.
