Najnowszy Szybki Monitoring NBP wskazuje na dalszą poprawę ogólnej sytuacji przedsiębiorstw. Wzrosły prognozy popytu, nie odnotowano istotnych problemów z łańcuchami dostaw. Utrzymywana była wysoka płynność sektora przedsiębiorstw. Rosły perspektywy zatrudnienia i wzrostów płac. Poprawiały się również oceny aktywności inwestycyjej, choć w tym przypadku główną rolę odgrywa niska baza odniesienia. Brak chęci rozpoczynania nowych inwestycji.
Ocena sytuacji bieżącej
Poprawiła się zarówno ocena bieżącej jak i przyszłej sytuacji przedsiębiorstw, w czym pomagała ich sytuacja płynnościowa (wspierana tarczami antykryzysowymi).
Zdaniem autorów raportu wskaźniki koniunktury wskażą poziom neutralny w 2 kw. tego roku i wyjdą na plus w 3 kw. 2021. Co ciekawe, wskazano że:
Rozważając kształt odbicia gospodarczego oraz kształtowanie się koniunktury w ostatnim okresie warto zauważyć, że proces cyklicznego spowolnienia koniunktury rozpoczął się już na przełomie lat 2018/2019. Przeprowadzone symulacje sugerują, że zarówno aktualny, jak i prognozowany przebieg wskaźnika sytuacji bieżącej byłby zbliżony nawet wówczas, gdyby nie wybuchła pandemia koronawirusa. W świetle tych symulacji pandemia koronawirusa doprowadziła przede wszystkim do szybszego (o ok. pół roku) osiągnięcia lokalnego minimum cyklu koniunkturalnego.
Szybki Monitoring NBP
Poprawiają się perspektywy przyszłego popytu
Przeanalizowano również przychody ze sprzedaży za IV kwartał. Zestawienie branż z najsilniejszym spadkiem przychodów nie zaskakuje - to te, których bezpośrednio dotykały restrykcje. Ciekawostka: nie odnotowano nieciągłości przychodów w okolicach progów uprawniających do świadczeń z tarcz. To z kolei sugeruje, że nie było tam istotnych przypadków "optymalizacji" pod pomoc publiczną.
Poprawiła się ocena przyszłego popytu - zarówno w perspektywie 1 kwartału jak i całego roku, napędzana w dużej mierze przez eksporterów. W perspektywie rocznej spadków popytu spodziewają się tylko producenci dóbr konsumpcyjnych trwałych (odwrotność sytuacji, którą znamy z okresu pandemii - pracownicy wracać będą do biur, a potrzeby wyposażenia gospodarstwa domowego, które uwidoczniły się w okresie pandemii zostały zapokojone.)
Niepewność utrzymuje się
Utrzymywała się wysoka niepewność związana z pandemią (nawet nieznacznie się zwiększyła w 1 kw. 2021 wraz z kolejną falą zachorowań). Na wysokich poziomach wciąż pozostawała też ocena ryzyka bankructwa (choć znacznie niżej niż w początkach pandemii).
Koronawirus pozostawał najczęściej wymienianą barierą rozwoju. Był on jednak barierą w coraz mniejszym stopniu - w ujęciu kwartał do kwartału odnotowano spadki, podobnie spadki w ujęciu kwartalnym odnotowano w przypadku zbyt niskiego popytu. Coraz więcej firm deklarowało natomiast bariery związane z inflacją i kosztami surowców. Podobnie jak w niemal każdym rozbiciu szczegółowym niepewność związana była ze skalą dotkliwości obecnych restrykcji (im większa tym firmy bardziej niepewne).
W IV kw. poprawiła się rentowność rok do roku (nie ma jeszcze danych za I kw. 2021). Rosła szczególnie rentowność małych firm (mniej niż 50 pracowników) - ponownie odnotowano silne zróżnicowanie branżowe (wyniki w sektorach hotelarskich i restauracyjnych poniżej).
Prognozy rentowności w rocznym horyzoncie czasowym poprawiły się (pomimo lekkiego spadku w poprzedniej rundzie Szybkiego Monitoringu). W horyzoncie kwartalnym prognozy przedsiębiorstw zmieniły się tylko lekko na plus i jak podkreślają autorzy raportu poziom optymizmu w ocenie najbliższej przyszłości wciąż jest względnie niski.
Presja płacowa rośnie
Odnotowano poprawę również w prognozach zatrudnienia (zarówno w perspektywie rocznej jak i kwartalnej). Odsetek firm, które deklarowały plany redukcji zatrudnienia był najniższy od początku pandemii. Prym (w kwestii planowanych wzrostów zatrudnienia) wiodły firmy duże i średnie. Podobnie jak w przypadku oczekiwanego popytu, lepsze perspektywy dotyczyły firm eksportowych, niż nieeksportowych.
Wraz ze wzrostem perspektyw zatrudnienia rosły również prognozy wynagrodzeń. Firmy już w 1. kwartale odnotowywały wzrost presji płacowej. Po raz pierwszy od początku pandemii deklarowano szybszy wzrost płac niż wydajności pracy. Wskaźniki presji płacowej zbliżają się do poziomów sprzed pandemii (choć są wciąż niżej niż wówczas notowane poziomy). Oczekiwania na wzrosty płac rozkładają się po niemalże wszystkich sektorach. Zwiększył się udział firm deklarujących podwyżki (zarówno w perspektywie rocznej jak i kwartalnej), choć średni poziom deklarowanej podwyżki obniżył się.
Plany inwestycyjne wciąż poniżej średniej
Oceny inwestycji (w horyzoncie kwartalnym) wciąż pozostają poniżej wieloletniej średniej i - jak wskazują autorzy raportu - prognozy inwestycji na II kwartał chociaż korzystniejsze niż w ub. kw., są wciąż raczej neutralne dla dynamiki nakładów. Głównym źródłem relatywnie niskich prognoz inwestycji jest niska skłonność do nowych inwestycji (głównie odmrażane są te, które w zeszłym roku zatrzymała pandemia). Niemniej jednak prognozy inwestycji poprawiają się - wzrosły salda prognoz, wzrósł również odsetek firm deklarujących wzrost nakładów, a plany te rozkładają się po szerokiej gamie firm (nie tylko tych największych i publicznych, jak w poprzednich monitoringach). Silne poprawa wskaźników rocznych to w pierwszej kolejności efekt bazy z roku poprzedniego.
Wciąż występują istotne dysproporcje w ocenie czy i kiedy aktywność powróci do poziomów sprzed ponad roku - zależą one zarówno od skali działalności przedsiębiorstwa (duże są bardziej optymistyczne), jak i wspomnianej restrykcyjności (te, dotknięte mniej również są bardziej optymistyczne).
Wysoka płynność
Na wysokim poziomie utrzymywały się w IV kwartale wskaźniki płynności (to wnioski ze znanych danych z GUS). Wzrosły również deklarowane wskaźniki płynności za 1 kw. (to wnioski z ankiety Szybkiego Monitoringu), poprawiły się też oceny sytuacji płynnościowej w perspektywie rocznej. Saldo ocen (różnica między prognozowaną poprawą a pogorszeniem) pozostaje wciąż nieznacznie ujemne, choć zmniejszyło się ono w porównaniu do poprzedniej rundy monitoringu. Pierwszy rysunek ładnie pokazuje jak duże znaczenie w poszukiwaniu płynności miało dostosowanie aktywności inwestycyjnej.
Kolejny kwartał spadły natomiast prognozy popytu na kredyt. Składała się na to zarówno dobra bieżąca sytuacja płynnościowa jak i wciąż obecna niepewność (opisana wyżej) związana z rozwojem sytuacji epidemicznej. Wciąż głównym źródłem finansowania planowanych inwestycji pozostają środki własne.
Rosną prognozy cen
Wzrosły prognozy cen producentów zarówno w perspektywie kwartału jak i roku. Wśród powodów wymienia się wzrost prognoz cen materiałów i surowców. Firmy, wg Szybkiego Monitoringu częściej, niż w poprzednim kwartale, planują przenosić rosnące koszty zaopatrzenia na ceny oferowanych wyrobów i usług. Wzrosły również oczekiwania firm dot. inflacji konsumenckiej w perspektywie 12 miesięcy.
Monitoring w świetle naszych prognoz
Najważniejsze wnioski z szybkiego monitoringu wpisują się w naszą ocenę krajowych perspektyw wzrostu na ten rok. Zauważalny jest większy optymizm eksporterów (w kontekście prognoz popytu), co widać w wynikach produkcji przemysłowej. Skala zaległości produkcyjnych sugeruje, że producenci jeszcze długo będą się wywiązywać ze złożonych zamówień. Powolne budowanie presji płacowej również jest zgodne z naszymi prognozami. Otwarcie gospodarki wzmocni ten proces. Generalnie rynek pracy jest już w całkiem niezłej kondycji. Trudno w szybkim monitoringu wyczytać jakieś ukryte zagrożenia, które ujawnią się w kolejnych miesiącach. Uważamy, że czynniki cykliczne (tj. wejście na cykliczną ścieżkę wzrostu) przykryją opóźnione efekty pandemicznych dostosowań strukturalnych. Stopa bezrobocia (rejestrowanego) będzie pod koniec roku niższa niż dzisiaj, zatrudnienie będzie też na plusie. Będzie to oddziaływać pozytywnie na wyniki konsumpcji. Dynamika inwestycji wciąż będzie pozostawać niska (mało prawdopodobne jest wyjście ponad 0) i bieżący cykl nie różni się znacząco od tych poprzednich. Po szoku (głównie tym związanym z zakończeniem perspektywy UE) inwestycje nie zmieniają się przez kilka kwartałów, a później gwałtownie przyspieszają. Tak będzie również teraz i epizod gwałtownego przyspieszenia obstawiamy w drugiej połowie roku. Obrazu dopełniają perspektywy wzrostu inflacji - tu również jesteśmy zgodni z ocenami formułowanymi przez ankietowane firmy. Coraz większa chęć przerzucania kosztów na odbiorców finalnych sprawia, że perspektywa utrwalenia wyższych cen producentów również się przybliża, co będzie dodatkowym czynnikiem podbijającym inflację konsumencką (w poprzednim cyklu ten czynnik włączył się dość późno, teraz będziemy obserwować go wcześniej).
Pełen Szybki Monitoring NBP, z którego zaczerpnęliśmy wnioski i wykresy powyżej znajduje się pod adresem: