Sierpień jak co roku jest miesiącem bez decyzji RPP, a co za tym idzie, też miesiącem bez konferencji prezesa Glapińskiego po posiedzeniu. By nie odzwyczajać się nadmiernie, postanowiliśmy posprawdzać kilka textminingowych narzędzi i zobaczyć jakie pozwolą one wyciągnąć wnioski dot. przeszłych konferencji.
Na początek kilka uwag. To raczej tekst z gatunku tych ciekawostkowych, a nie zmieniających optykę na działania RPP. Każdy kto choć raz obejrzał wystąpienie prezesa po decyzji wie, że tematów poruszanych w trakcie konferencji jest multum, co bezsprzecznie rzutuje też na statystyki prezentowane poniżej. Artykuł nie otworzy oczu, raczej nie posunie też daleko naszej wiedzy w zakresie nastrojów jakie panują w RPP. Gdyby ktoś jednak chciał zaimponować na imprezie ciekawostką, jak często prezes NBP mówi słowo "gospodarka" to tekst jest jak znalazł.
Po drugie w analizie częstotliwości słów piszemy jedynie o tym jak często ww. słowa występują. Nie odnosimy się do tego, czy występują w okolicach zaprzeczeń. Oznacza to, że np. hipotetyczne zdanie "Nie mamy inflacji płacowo-cenowej, powtarzam, nie mamy inflacji płacowo cenowej, inflację powodują marżę" skutkowałoby odnotowaniem 2 razy słowa "płaca" i raz słowa "marża". Warto o tym pamiętać przy wnioskowaniu.
Po trzecie, piszemy o konferencjach i wypowiedziach prezesa, ale nie jest to ścisłe z tekstem, który analizujemy. Dokładniej rzecz ujmując powinniśmy pisać o słowach, które padają w trakcie konferencji. Obejmują one więc też pytania dziennikarzy, wypowiedzi prowadzącego itd.. Jednak wziąwszy pod uwagę, że pytania zajmują tylko mały procent całości, pozwoliliśmy sobie na taki skrót.
Jak podeszliśmy do tego zadania? Zebraliśmy transkrypcje z filmów, z konferencjami na YouTubie z kanału NBP z ostatnich 2 lat (nie mogliśmy znaleźć filmu z grudnia 2021, stąd jest on pominięty w analizie). Następnie użyliśmy narzędzi ze strony projektu CLARIN-PL, a dokładniej Literacki Eksplorator Maszynowy (LEM). Cóż lepiej mogłoby służyć do analizy wypowiedzi prezesa, jak nie narzędzie służące do przetwarzania tekstów literackich? Wspomniane narzędzie pozwoliło na lematyzację słów i zliczenie ich częstotliwości. Dalsza obróbka to już nasza R-owo-Excelowa codzienność.
O czym mówił prezes?
Pomimo obfitości tematów, jedno słowo pojawia się w wypowiedziach prezesa zdecydowanie najczęściej i jest to inflacja (dla czytelności w poniższym tweecie umieściliśmy tylko ostatni rok, w kolejnych częściach tekstu prezentować będziemy już wyniki z ostatnich 2 lat):
Po wyeliminowaniu kilku słów niezwiązanych stricte z gospodarką, wygląda to tak:
Jest jednak jedno słowo, które w ustach prezesa pojawia się coraz częściej. Dla nawet mało uważnych obserwatorów krajowej polityki pieniężnej nie powinno być ono zaskoczeniem. Słowem tym jest "obniżka", co najczęściej idzie w parze z obniżką stóp procentowych. Co jednak ciekawe, wciąż nie jest ono częstsze od "podwyżki". Po pierwsze dlatego, że prezes wspomina o tym, że RPP już podwyżek stóp dokonała, po drugie ze względu na fakt, że podwyżki dotyczą też cen czy płac. Moment, w którym wspominanie o obniżkach przybrało na sile, wydaje się nie być przypadkowy. To jesień zeszłego roku, czyli moment, w którym RPP de facto zakończyła cykl zacieśniania polityki pieniężnej.
Okres zbliżenia się do zakończenia zacieśniania polityki pieniężnej to też czas najczęstszego wymieniania słowa "recesja". Być może obrazuje to obawy o ewentualne zbyt mocne dociśnięcie hamulca w gospodarce, które z każdą kolejną decyzją uwidaczniały się w gronie RPP. Może być też jednak tak, że zdecydowanie nadinterpretujemy - do każdych danych można dopisać piękną historię.
Gdy spojrzymy na dalszy plan widać jeszcze więcej. Można odnieść wrażenie, że od początku roku, na sile przybiera skupienie prezesa Glapińskiego na rynku pracy, a dokładniej mówiąc na kwestii płac i wynagrodzeń. Co ciekawe, liczba wspomnień o rynku pracy jako takim, czy o liczbie bezrobotnych, pomiędzy konferencjami różni się niewiele.
Poniżej wykres na drugą nóżkę, dla zwolenników hipotez o zyskach firm, czy marżach, które miałyby stać za wzrostem inflacji. Słowo "marża" zaczęło pojawiać się w wypowiedziach prezesa dopiero w kwietniu tego roku. Od tego czasu jednak pojawia się regularnie. Frekwencja* z jaką występuje jest jednak wciąż kilka razy mniejsza niż słowa "płaca" czy "wynagrodzenie". Dlaczego akurat kwiecień jest punktem startowym? Około miesiąc wcześniej pojawił się tekst UBS dot. wpływu zysków firm na ceny. Temat zaczął być też podchwytywany przez EBC i BoE.
* Można i tak pisać, i zgodnie z SJP jest to poprawne.
Bezsprzecznie prowadzenie polityki pieniężnej w ostatnich 2 latach było uwarunkowane pojawiającymi się szokami. Dwa największe z nich to pandemia COVID-19 i wojna Rosji z Ukrainą. Spodziewalibyśmy się, że z czasem częstotliwość pojawiania się słowa "pandemia" będzie wygasać. Zdziwiliśmy się, bo temat ten znów przybrał na sile w tym roku.
Widoczne jest jednak coraz rzadsze mówienie o szeroko pojętych kwestiach energetycznych. W to miejsce, coraz częściej prezes zwraca uwagę na inflację bazową. Jest to też spójne z tym, jak wyglądają procesy inflacyjne i wpływ poszczególnych kategorii na inflację ogółem.
Używane narzędzia textminigowe pozwalają nam również sprawdzić jaki jest wydźwięk analizowanego tekstu. W przypadku wypowiedzi prezesa Glapińskiego jest to jednak mało przydatne narzędzie, a to dlatego, że prezes jest człowiekiem na wskroś pozytywnym. I takiego właśnie nastawienia do świata sobie i Państwu życzymy.
Uwaga: Pominęliśmy słowa o neutralnym wydźwięku, by sprawdzić, czy widoczna jest jakaś zmiana nastrojów w wypowiedziach prezesa (nie jest). Słowa neutralne stanowią jednak zdecydowaną przewagę w ogóle wypowiadanych słów. Przedstawione na powyższym wykresie sumowanie do 100% dotyczy tylko słów pozytywnych i negatywnych, a nie całości wypowiedzi.