Rachunki za prąd i gaz ostro w górę. Co na to gospodarka?

Wzrosną taryfy na obrót energią elektryczną (sprzedaż energii elektrycznej) oraz opłaty dystrybucyjne. URE wylicza, że gospodarstwo domowe w najpopularniejszej grupie G-11 zapłaci łącznie więcej o 24% począwszy od stycznia 2022 roku. Podawana jest zmiana rachunku netto. Z uwagi na działanie tarczy antyinflacyjnej (pisaliśmy o niej tutaj), zmiana rachunku brutto w styczniu będzie mniejsza i szacujemy ją na około 6% i - jeśli tarcza nie zostanie przedłużona - kolejne nieco ponad 17% w kwietniu. 

Więcej, z uzasadnieniem od URE:

Rachunki (netto) dla gospodarstw domowych wzrosną średnio 0 54%. Uwzględniając wpływ tarczy oznacza to zmianę rachunku brutto o 35% w styczniu i około 14% w kwietniu, jeśli tarcza nie zostanie przedłużona.  

Piątkowa zmiana taryfy była pod wpływem nowej specustawy. Wnioskujący ograniczyli więc nowe taryfy tylko do części (25%?) uzasadnionych kosztów. Reszta będzie mogła zostać doliczona od 2023 do 2025 roku (albo w taryfach zatwierdzanych przez URE albo w cenach i stawkach opłat ustalonych na rynkach konkurencyjnych). Dlaczego tak? Bo ostatnie taryfy zatwierdzane przez URE taryfy będą obowiązywały w 2023 roku. Kolejne, a więc od stycznia 2024 roku będą już ustalane indywidualne przez przedsiębiorstwa. Oznacza to potencjał do dalszych, istotnych podwyżek rachunków gospodarstw domowych.

Więcej, z uzasadnieniem od URE:

Zakładaliśmy podwyżki w dużo mniejszej skali. Dodatkowo, specustawa rozkładająca podwyżki cen gazu na 3 lata powoduje, że należy się spodziewać wysokich podwyżek taryfy również w 2023 roku. Podobnie nie liczymy na ograniczenie wzrostu cen energii elektrycznej. To komplikuje ścieżkę inflacyjną w wielu aspektach.

Maleją więc szanse na zakończenie tarczy antyinflacyjnej już w kwietniu. Raczej spodziewalibyśmy się, że zostanie przedłużona na II kwartał (co najmniej). Paradoks tarczy polega jednak na tym, że im dłużej trwa, tym niższa inflacja w 2022 roku (i bardziej płaska), ale wyższa w 2023. Dodatkowo, każdy jej kwartał to ekspansja fiskalna warta około 0,5% PKB, co również pozostaje pro-inflacyjne w średnim terminie. Przy powyższych założeniach inflacja w 2022 roku wyniesie 7,7% średniorocznie i będzie stanowić trzykrotność celu inflacyjnego. Szczyt inflacji wypada w III kwartale w okolicach 9% (przy krótszej tarczy w II kwartale). W zasadzie nie widać w tym momencie realnego scenariusza, który sprowadzałby inflację poniżej 3,5% przed drugą połową 2023 roku bez silnego spowolnienia gospodarki lub istotnych podwyżek stóp procentowych. Pamiętajmy, że mniej więcej to sugerowała listopadowa projekcja inflacyjna, po pierwszej podwyżce stóp, bez drastycznych zmian cen energii i zaniżona już na starcie względem bieżącej inflacji.  

Wręcz oczywiste jest, że w takiej konfiguracji otwiera się pole do silnych efektów wtórnych, zarówno w samych dostosowaniach kosztowych, jak i z uwagi na efekty drugiej rundy (odnosimy się do nich w tekście o ostatnich płacach). W krótkim terminie prawdopodobieństwo jeszcze bardziej agresywnych negocjacji płacowych pracowników wzrosło. Ryzyka związane z omikronem tylko potęgują problem z podażą pracy, żądaniami płacowymi oraz ogólnie sferą podażową (dalsze zrywanie łańcuchów dostaw). Ograniczanie inflacji bazowej będzie trudniejsze niż można było wcześniej zakładać. 

To prawdopodobnie dopiero początek serii szoków podażowych, które przetoczą się przez gospodarkę w kolejnych latach. Ich skala jest większa niż ta, którą do tej pory zakładaliśmy i wykracza poza wprowadzoną całkiem niedawno do funkcji reakcji większą tolerancję na podwyższenie inflacji powodowane szokami energetycznymi. Zmiana oczekiwanej inflacji o prawie 2pp. zmniejsza tempo wzrostu dochodu rozporządzalnego prawdopodobnie o mniej niż 2pp. Cześć wzrostu cen pracownicy rekompensować będą sobie podwyższonymi żądaniami płacowymi. Jest to jednak kolejny element ograniczający tempo wzrostu konsumpcji. Po ostatniej rewizji prognoz obstawialiśmy średniorocznie około 4,3%. Wypada skorygować ten szacunek w okolice 3-3,5%. Silne podwyżki płac oraz potężne zmiany kosztów energii dla przedsiębiorstw zmniejszą konkurencyjność polskiego eksportu. Dostosowanie od strony firm i zwiększenie wydatków inwestycyjnych ukierunkowanych na technologie praco- i energooszczędne jest w takich warunkach prawdopodobne, ale zapewne nie natychmiastowe (zarówno w zakresie samego startu procesu inwestycyjnego jak i jego efektów). Nie potrafimy skwantyfikować obu efektów, ale z uwagi na rozciągnięcie w czasie zjawisk pozytywnych obstawiamy, że to krótkoterminowe ryzyko dla wzrostu PKB. Wzrostu PKB w 2022 roku będziemy teraz szukać w przedziale 3,5-4% (poprzednia prognoza punktowa 4,2%). Ważnym (lub bardzo ważnym) elementem wsparcia gospodarki jest wysokość realnych stóp procentowych oraz kursu walutowego (perspektywa spowolnienia z wysoką inflacją to presja na słabszy kurs walutowy). W obecnych warunkach polityka pieniężna jest wciąż bardzo silnie ekspansywna i wciąż będzie nawet przy sporo wyższych stopach nominalnych. Gospodarka może się nieco krztusić, ale wzrost pozostanie naszym zdaniem (na razie) wciąż powyżej potencjału. 

Bardzo wysoka (i relatywnie płaska) inflacja w 2022 roku powoduje znaczącą komplikację dla polityki pieniężnej, gdyż prawdopodobieństwo osiągnięcia celu inflacyjnego (definiowanego nawet jako <3,5%) w 2023 roku istotnie spadło. Podróż przez 2022 rok będzie również problematyczna. Utrzymywać będzie się presja inflacyjna, a gospodarka będzie hamować. W obecnych warunkach pojawia się naszym zdaniem potrzeba zbicia inflacji co najmniej o dodatkowe 0,5-1,0pp w 2023 roku (aby prawdopodobieństwo znalezienia się w przedziale 2,5%-3,5% było dominujące), co z kolei implikuje konieczność dodatkowego zacieśnienia monetarnego o 100-200pb w 2022 roku. Z uwagi na nowe okoliczności nasza prognoza stopy docelowej na poziomie 2,5% jest nieaktualna. Stopę docelową widzielibyśmy raczej w okolicach 4%. Piętrzące się ryzyka dla wzrostu PKB oznaczają naszym zdaniem, że RPP będzie próbowała bardziej rozłożyć te podwyżki w czasie. Można nastawić się na cały rok zacieśnienia polityki pieniężnej, choć główne uderzenie wykonane zostanie najprawdopodobniej w pierwszej połowie roku. Nie wykluczamy przy tym, że stopy w 2023 roku mogą być już redukowane (ryzyko większego spowolnienia na horyzoncie, zbliżający się koniec cyklu).